05 okt De kracht van ongemak
Door Cynthia Meevis
Deze zomervakantie deed ik iets grensoverschrijdend. Letterlijk en figuurlijk. Met mijn drie jonge kinderen ging ik drie en half week touren door Europa. Een mooie route had ik uitgestippeld met mooie bucketlist plekjes die we tijdens de vakantie af konden strepen. Mensen om mij heen reageerden heel verschillend: van wat super dat je dit doet, alleen met drie kinderen, tot: “Serieus? Ga je dit doen? Dat doe je toch niet alleen?” Maar ik liet me daar niet door stoppen, ik wilde deze reis maken, voor mijn kinderen, maar misschien ook wel om iets aan mezelf te bewijzen. Maar bovenal om gelukkige momenten te creëren. Totdat ik compleet gedesoriënteerd op een verkeerd eiland vast zat.
Vast op een verkeerd eiland
Een goede voorbereiding is het halve werk. Route uitgestippeld, campings geboekt, auto nagelopen, alle spullen mee, klaar om te gaan. Bij aankomst van elke plek groeide mijn zelfvertrouwen, ik had immers weer een etappe bereikt. Toen was het moment daar, dat ik van het Gardameer naar onze stop in Venetië moest rijden. Op ‘papier’ slechts 2,5 uur rijden, in werkelijkheid werd dit de langste autorit van de hele vakantie en tegelijkertijd mijn meest leerzame.
Bij vertrek ging alles nog goed, we volgen Google Maps, en we rijden richting Venetië. Omdat ik de ‘snelste route’ had geselecteerd op Google Maps, mocht ik een overtocht maken met de boot. Een aantal keer checkte ik of ik de juiste boot had, met wat er op mijn telefoon stond, en na de vierde bevestiging, kocht ik een kaartje om de overtocht te maken. Eenmaal op de boot, genoten we van de tocht. Doordat het op dat moment gemiddeld 43 graden was, was de wind in de haren op de boot geweldig, en zagen we het romantische Venetië om ons heen. Veertig minuten later, mochten we van boord met de auto.
Ik zette Google maps, mijn grote vriend tijdens deze reis weer aan, en wat bleek; Ik zat op een eiland, daar waar ik precies niet moest zijn. Na van de eerste schrik te zijn bekomen, vroeg ik om hulp bij de balie van de veerdienst. Waarbij ik aangaf dat ik graag naar een volgend punt moest en dat ik daar een ticket voor wilde hebben. “Dat kun je zeker kopen, echter gaat deze boot pas over twee dagen!” Het zweet brak me uit, en de vrouw zal ongetwijfeld wat paniek in mijn ogen gezien hebben. Ze adviseerde mij om de boot terug te nemen, de boot ging elk half uur, en bij terugkomst moest ik een heel stuk omrijden, maar het bracht me wel naar de plaats van bestemming. Na mezelf herpakt te hebben, dacht ik, ach laten we maar het beste ervan maken op dit eiland. We kijken een beetje rond en we lunchen voordat we weer teruggaan naar het vasteland. Na dit gedaan te hebben, reden we terug naar de veerpont, en stond ik keurig als eerste voor de slagboom te wachten. Althans dat dacht ik, want ik werd keihard toegesproken door een Italiaanse man die aangaf dat ik achter in de rij aan moest sluiten. Ik keek om mij heen, maar nergens zag ik een rij, tot hij wees naar de auto’s die langs de weg geparkeerd stonden. De hele straat stond vol… ik mocht nog twee uur minimaal in de rij staan om überhaupt op de boot te kunnen! Na in de hitte, met de kinderen zolang gewacht te hebben, stonden we weer eindelijk op de boot.
En dat was het moment dat de moed mij in mijn schoenen zakte. Ik voelde dat de storende gedachten kwamen, en dat de mensen die aan het begin van de reis tegen mij zeiden: “Serieus, zou je dit nu wel doen?” misschien wel eens gelijk konden hebben. Want waar was ik nou aan begonnen? Daar stond ik dan op het dek van de veerboot op een van de mooiste plekken op aarde en ik had tranen in mijn ogen en ik had het gevoel dat ik gigantisch gefaald had! Maar wat doe je dan?
Geluk najagen of betekenis vinden?
In het bovenstaande voorbeeld probeerde ik wellicht geluk na te jagen. Ik had van te voren mijzelf een verhaal verteld, waar geluk aan moest voldoen in mijn hoofd. De markt van geluk is groter dan ooit, en ongemerkt ging ik er wellicht in mee, maar tegelijkertijd constateren we ook dat het najagen van geluk de mensen ongelukkiger maakt dan ooit tevoren. Geluk blijkt niet te bestaan uit een ‘goed leven’, maar zingeving wel. Maar hoe bereik je een goed zinvol leven, vol mooie momenten? Volgens Smith, van het boek de kracht van Betekenis, kent zinvol leven vier pijlers: ergens bij horen, een doel hebben, verhalen vertellen en transcendentie ervaren. Zin komt voort ‘uit relaties met andere mensen, uit het nastreven van een doel dat iets bijdraagt aan de samenleving, uit het begrijpen van onze ervaringen en onszelf via verhalen, en uit verbinding zoeken met iets wat groter is dan onszelf’.
Mensen die een doel voor ogen hebben blijken veerkrachtiger en gemotiveerder te zijn. Ze kunnen meer hebben, zijn flexibeler. Mensen die een doel hebben blijken bovendien over een grotere zelfkennis te beschikken, aangezien ze voortdurend bezig zijn met zelf-observatie, dus het kijken naar wie en hoe ze willen zijn. Ze hebben voortdurend een doel voor ogen en zetten alles in het werk om dat doel te bereiken. Zelfkennis blijkt daarmee een belangrijk ingrediënt voor een zinvol leven. Ten slotte heeft het hebben van een doel vaak iets te maken met het willen helpen van anderen. Wat bijvoorbeeld een beroep zinvol maakt, is vaak dat het wordt gezien als een manier om anderen te helpen. En zo kan het beroep van een laagbetaalde schoonmaker als zinvoller en verrijkender ervaren worden dan dat van een goed verdienende manager van een bank.
Het vertellen van een verhaal heeft te maken met het idee van ‘coherentie’: verhalen die we vertellen laten zien wat de samenhang is van ons leven. ‘Het verhaal dat we over ons leven vertellen onthult hoe we onszelf begrijpen en hoe we de manier waarop ons leven zich ontvouwt interpreteren’. Als mensen verhalen vertellen, is dat vaak om te laten zien hoe ze door een tegenslag gelouterd werden en er sterker uit tevoorschijn zijn gekomen. En zo kunnen die verhalen op hun beurt anderen weer inspireren en kracht geven om ook betekenis in hún leven te vinden. Opnieuw, het draait om de ander.
Bij ‘transcendentie’ hoeven we ons geen voorstelling te maken van het bovennatuurlijke. Het gevoel van ons eigen ‘zelf’, ons ego, wordt gerelativeerd of zelfs verdwijnt, inclusief de kleinzielige zorgen en verlangens, en plaatsmaakt voor een gevoel van diepe verbondenheid met andere mensen en met de wereld. Transcendentie is paradoxaal: ‘Het zorgt ervoor dat mensen zichzelf als onbeduidend gaan zien, maar tegelijkertijd verbonden met iets wat groots en zinvol is’
Het zinvolle leven is niet ver.
Wat deed ik, nadat zeer ongemakkelijke moment? Ik belde iemand op om mijn verhaal mee te delen, om in een situatie waar ik al mijn herkenningsbakens was verloren, weer te vinden in een gesprek met iemand die ik vertrouw. Hoe ik het verhaal vertel aan mijzelf bepaalt ook hoe ik er naar kijk. Ik leerde dat er bij mijn voorbereiding geen aandacht was voor dit soort calamiteiten, maar dat wanneer ze zich aandienen, ze zo heftig kunnen zijn dat alle mooie momenten die daarvoor gebeurden, verborgen worden. Zo hebben we bijvoorbeeld de ochtend dat we vertrokken nog heerlijk aan het ontbijt aan het strand gezeten. Op het moment zelf van een dergelijke gebeurtenis, ga je op zoek naar houvast om de paniek te onderdrukken, maar het gevoel van alleen zijn wordt versterkt omdat je in een ander land bent, waar je de omgeving niet kent. Ik haal deze en meerdere leermomenten er voor mijzelf uit, en vergroot niet alleen mijn ervaringen, maar ik leer mijzelf vooral beter kennen, ik leer en ervaar vooral de enorme kracht van ongemak en voel door deze momenten met elkaar te delen een grotere verbondenheid met de mensen om mij heen.
Het goede leven blijkt niet zo ver weg te zijn, het is bereikbaar, namelijk als een andere kijk op ons actieve leven, een leven dat in dienst staat van en samen met anderen wordt gevierd. En dat leven vieren, dat deed ik bij aankomst van mijn bestemming in Venetië en op nog veel meer andere plekken zeker!